Achtergrondinformatie

De Provinciale tuinbouwschool Kortrijk, gelegen naast het woon- en zorgcentrum Sint-Jozef,  sloopte letterlijk de afscheiding (een haag) tussen de twee domeinen. Daardoor kregen de bewoners van het woon- en zorgcentrum toegang tot de tuinbouwschool en werd door de tuinbouwschool op het domein van het woon- en zorgcentrum een dierenpark aangelegd.  Door de tuinen samen te voegen ontstond er een grotere oppervlakte en samenwerking.

 

Beschrijving

Het project is een samenwerkingsverband tussen woon- en zorgcentrum Sint-Jozef, buurtwerk OCMW, Kinderopvang de Puzzel, gebiedswerking Kortrijk en PTI campus tuinbouwschool.

De trigger

Op 1 september 2009 werd het agrarisch onderwijs hervormd. Dit hield in dat elke school ‘plant’, ‘dier’ en ‘milieu’ moest aanbieden. Dit betekende dat de provinciale tuinbouwschool Kortrijk de afdeling ‘dier’ moest oprichten. De medewerkers teeltleiding kregen de opdracht om de praktische invulling op praktijkvlak mogelijk te maken. Er werd dus gestart met minimale voorkennis om de nodige ruimte te vinden, alsook om een zinvolle invulling te geven voor de nieuwe afdeling.

Een creatief antwoord op een uitdaging

Ruimte vormde een uitdaging. Maar er werd goed rondgekeken: het gebrek aan oppervlakte werd opgelost door samen te werken met het woon- en zorgcentrum (WZC) Sint-Jozef. Dit centrum heeft een groot domein, grenzend aan de school. De haag werd uitgedaan, zodat de twee domeinen verbonden werden. Op het terrein van het WZC werd gestart met de aanleg van een dierenpark. Daarnaast werd op de domeinen van de school ook een kippenren gebouwd, werd de tropische wintertuin omgebouwd zodat exoten zoals vogels en reptielen er vrij kunnen bewegen, werden paarden aangekocht, ruimtes voorzien voor kleine dieren zoals konijnen en cavia’s en werd een experimenteel project aquacultuur in warme kasteelt opgestart.

Verwezenlijkingen

Op de terreinen van het WZC Sint-Jozef werd het volgende opgebouwd:

• Een volière met vogels in de afdeling psychiatrie. De bewoners verzorgen deze en kunnen ook observeren.
• Een centrale kiosk werd gebouwd als rustpunt. Hier zullen dieren met een hoge aaibaarheidsfactor een plek krijgen. De kiosk, een kunstwerk in hout, werd gebouwd door leerlingen van de richting hout van het PTI in Eeklo. Met deze school wordt vaak samengewerkt: de tuinbouwschool levert planten voor de tuinaanleg, hielp om de speelplaats opnieuw in te richten en omgekeerd helpt het PTI Eeklo hen bij houtconstructies. Ook lopen leerlingen die deeltijds studeren en werken (Eeklo) bij hen stage voor tuinbouw.

Foto © PTI campus Tuinbouwschool Kortrijk

• In het park worden door de leerlingen paden aangelegd zodat bewoners in een rolstoel zich over het hele domein kunnen verplaatsen.
• Een duiventil is gebouwd en duivensport wordt gedaan. Leerlingen worden opgeleid en ook bewoners met interesse kunnen dit volgen en zijn 'peter/meter' van een duif.

• Door het samenvoegen van de terreinen, kunnen bewoners, bezoekers en personeel van het WZC en CKO en bewoners van de aanpalende OCMW-woningen zich vrij verplaatsen in en door de terreinen, zo kan de openbare weg vermeden worden.
• Bewoners worden verwittigd wanneer de paarden beslagen worden, zodat ze kunnen komen kijken.
• Buurtbewoners kunnen het park bezoeken buiten de schooluren.
• De leerlingen werken op de terreinen van de partners: ze staan in voor de verzorging van de dieren, maar ook voor de aanplantingen.
• Turnlessen kunnen doorgaan op de terreinen van de buren.
• De partners werken meer en meer samen. Zo wordt in 2014 de opendeurdag gezamenlijk georganiseerd zodat bezoekers van het ene naar het andere kunnen wandelen.
• Bewoners mogen wanneer ze willen de gebouwen betreden en praktijklessen observeren.
• Er werd gestart met het houden van bijen en daaraan gekoppeld is er een educatief centrum opgebouwd: voor leerlingen van de school, maar ook van andere scholen in de buurt

• Een 'konijnenheuvel' werd gebouwd. De leerlingen van afdeling dier verzorgen de konijnen, de bejaarden kunnen met hun rolstoel vlak bij de dieren komen. De konijnen die er verzorgd worden zijn Franse Hangoorkonijnen. Deze konijnen worden door leerlingen mee getraind, om ingezet te worden in Animal Assisted Interventions.

• Er is een milieubos gebouwd met informatie over het milieu en verschillende hoekjes: nestkastjes, informatie over composteren, informatie over bijenhotels, ....

• Voor de leerlingen van de buitenschoolse opvang (lager onderwijs) is een stuk in het bos voorzien, waar takken gelegd worden zodat ze kampen kunnen bouwen.

• Momenteel (juni 2018) werkt men nog aan het aanleggen van een pool. Deze wordt gemaakt zodat bewoners in een rolstoel vlak bij kunnen komen. De pool zal ook dienen voor het houden van stekerlingen (driedoornige stekelbaarsjes).

• Bejaarden worden uitgenodigd wanneer de hoefsmid langskomt of wanneer de schapen geschoren worden. Met pasen of kerstfeest gaat het bloemschikken door in het rusthuis, zodat samen met de bejaarden gewerkt kan worden, ...
• Voor de psychiatrische afdeling van het OCMW (ook vlakbij) werd de ommuurde tuin ingericht door leerlingen. De klas tekende het onwerp van de tuin uit, een ervan werd al voorlopig ingericht en in het schooljaar 2018-2019 gaan leerlingen aan de slag om deze ommuurde tuin opnieuw aan te planten met planten die geuren en aangeraakt kunnen worden. Er gaat ook gewerkt worden met verrolbare tafels en waterpartijen.

Als de bal aan het rollen gaat…

Starten met samenwerking leidt tot meer samenwerking. Daar zijn de teeltverantwoordelijken en de directeur (Kris Vermael) van het WZC Sint-Jozef het over eens. Door het weghalen van de haag ontstaan er steeds meer mogelijkheden. Momenteel staat er nog heel wat op de agenda: het aanleggen van een rietveld voor waterzuivering, het opbouwen van een milieuroute die opengesteld wordt voor scholen en verenigingen, de aanvraag van een speelbos, …

Meerwaarde?

Voor de leerlingen

De leerkansen voor leerlingen werden enorm uitgebreid: ze kunnen op vlak van tuinaanleg heel wat praktijkervaring opdoen in de activiteiten die georganiseerd worden om het terrein van het WZC te optimaliseren. Daarnaast is het dierenpark van de school erg uitgebreid, wat voor leerlingen dierverzorging heel wat mogelijkheden biedt. Verder leren leerlingen ook sociale vaardigheden, ze komen immers in aanraking met tal van bezoekers (bewoners van  Sint-Jozef, bezoekers, mensen die groenten komen aankopen, kinderen, …). Kwetsbare jongeren bloeien open in de richting.

Voor de bewoners

De bewoners van het WZC Sint-Jozef kunnen door de samenwerking meer gebruik maken van het grote domein. Dat wordt immers aangepast zodat het toegankelijker is voor rolwagens. De bewoners vinden het fijn om meer leven te zien in de tuin: leerlingen aan het werk bij de aanleg of bij het verzorgen van dieren. De bewoners kunnen binnen in de gebouwen van de school en daar ook een kijkje gaan nemen. Het WZC werkt ook samen met de kinderopvang. Samen werken ze in de tuin en telen groenten in verhoogde plantenbakken die gemakkelijk te bewerken zijn vanuit een rolwagen. De tuinbouwschool levert het plantgoed aan. Daarnaast organiseert het WZC ook lessen groenten telen voor bewoners en kinderen uit de kinderopvang. Deze lessen worden begeleid door een medewerker van de groene brigade. Het resultaat van al die samenwerking is een zinvolle tijdsbesteding, op verschillende vlakken.

Foto © PTI campus Tuinbouwschool Kortrijk

De voorwaarden: wat is nodig?

De twee teeltverantwoordelijken (Germain Desmet & Rufin Degrande) zijn het er over eens: een directie die het mogelijk maakt, buiten de lijntjes kleuren, collega’s die meestappen in het verhaal, uittesten en wel zien waar je komt… De directeur van het WZC Sint-Jozef (Kris Vermael) geeft aan dat openheid van het bestuur belangrijk is.

Financieel worden de kosten gedeeld: de tuin staat ter beschikking van de school en in ruil wordt deze onderhouden door de leerlingen. Er wordt ook gewerkt met sponsors: het hout voor verschillende constructies werd gesponsord, de duivenbond steunde de bouw van de duiventil, duiven worden ter beschikking gesteld door een topspeler. Daarnaast wordt ook gewerkt met projectmiddelen: via subsidies Brede School vanuit de stad Kortrijk, subsidies van de Koning Boudewijnstichting werden door het WZC ingezet om de verhoogde plantenbakken aan te leggen. Subsidies geven in dit samenwerkingsverband extra impulsen en creëren zo weer nieuwe ideeën en mogelijkheden voor samenwerking.

Volgend filmpje werd gemaakt door de Stad Kortrijk (dienst communicatie/Brede School):

En nog veel meer ... 

We gingen hierboven vooral in op dingen die voor verschillende bewoners en leerlingen opgezet worden. Maar, de school doet nog veel meer. Er zijn heel wat samenwerkingsverbanden met tal van partners om expertise op vlak van tuinbouw en dieren binnen te halen. We geven hier een niet-exhaustief overzicht.

• Samenwerking met ULB-Brussel over bescherming van rivierkreeft. Er wordt een project opgezet om het genetisch materiaal van de bedreigde inlandse rivierkreeft te vrijwaren.
• Experimenteel project aquacultuur in warme kasteelt. Onder de tomaten en de aardbeien wordt omegabaars gekweekt. Deze wordt als consumptievis verkocht.
•  Een project is opgezet om kippen vet te mesten, leerlingen zorgen voor de kippen, samen met HOWEST wordt een systeem uitgewerkt om kippen automatisch te wegen en de gegevens bij te houden.
• STEM-klassen worden gegeven voor andere scholen.
• Toekomstmuziek: een boerderij (vlakbij) werd aangekocht. Deze gaan ze inrichten voor de buurt en andere (lagere) scholen. Het geeft ook de mogelijkheid om leerlingen te leren hoe ze beheerswerken moeten uitvoeren.
• Leerlingen helpen bij de beplanting van Pairi Daiza. De leerlingen van de tuinbouwschool plantten rijst aan.
• Een VVOB project wordt opgestart in het kader van scholenband vanuit leerkrachten Frans en Elektromechanica. 
• KAHO Sint-Lieven ondersteunt het kreeftenproject, waar een onderzoeker 1/5 van de tijd wetenschappelijk onderzoek naar doet.
• UGent doet proeven rond prototyping: vertical farming en aquaponics. Leerlingen worden hierbij betrokken.
• Er zijn Intterreg en Comenius-plus projecten.