Wat brengt Brede School teweeg?

Netwerken rond kinderen en jongeren zijn belangrijk. Door toenemende specialisaties binnen sectoren, zijn er vaak te veel kinderen en jongeren die door de mazen vallen. Daarom is het bundelen van krachten en het opzetten van een integrale benadering van belang.

 analyseerden de literatuur met betrekking tot effecten van Brede Scholen. Ze geven aan dat de hoeveelheid (verschillende) evaluatieve data consistente bevindingen opleveren. Verschillende onderzoeken geven positieve resultaten aan voor het leren van leerlingen, de betrokkenheid van families, schooleffectiviteit en voor dat wat er in de gemeenschappen gebeurt. Ook uit het evaluatieonderzoek van “Full Service Extended Schools”, uitgevoerd door Cummings e.a. (   ) in het Verenigd Koninkrijk en uit het Amerikaanse onderzoek dat evaluaties van twintig Brede Scholen bundelt ( ), blijkt dat Brede Scholen positieve resultaten voor kinderen en jongeren, families, de bredere gemeenschap en scholen teweeg te brengen. Brede Scholen kunnen een verschil maken in het leven van kinderen en families waar ze op gericht zijn. We gaan in op bevindingen op vier terreinen ( , , ):

Het leren van leerlingen

Het in kaart brengen van effecten op leerprestaties van leerlingen is niet evident. Binnen Brede Scholen wordt namelijk vaak ingezet op intermediaire factoren (zie ook

). In het onderzoek van Cummings e.a. ( ) werden daarom analyses uitgevoerd (o.a. casestudies) met aandacht voor individuele scholen betrokken in het onderzoek. Op basis daarvan bleek dat er positieve uitkomsten waren voor het verhogen van leerprestaties van de meest kwetsbare groep van leerlingen. De onderzoekers geven dan ook aan dat het door het werk als een “extended school”, de core-business van de school, namelijk werken aan het leren van leerlingen niet in het gedrang komt. En ze besluiten dat er misschien zelfs evidentie is dat deze scholen beter presteren en er beter in slagen om het verschil te maken voor kwetsbare leerlingen. Uit het overzicht van  blijkt dat in 75% van de geëvalueerde initiatieven een verbetering in onderwijsprestaties van leerlingen werd vastgesteld. Deze resultaten sluiten volgens  aan bij de visie op de “community school”: namelijk dat academisch presteren verbonden is met fysiek, sociaal en emotioneel welbevinden en betrokkenheid van de familie en gemeenschap. In hun conclusies geven ze aan dat kinderen in die scholen liever naar school gaan en ook meer naar school gaan. Verder werd in evaluaties ook gekeken naar ontwikkelingsindicatoren en werden effecten gevonden op vlak van attitude, interesse, motivatie en relaties van kinderen en jongeren betrokken in activiteiten van de “community school”. Nederlands onderzoek ( ) kon dan weer geen effecten vaststellen binnen het sociaal-emotioneel domein. Ze stelden wel een aanzienlijke leerwinst vast binnen het cognitieve domein, deze effecten worden evenwel toegeschreven aan andere factoren dan de Brede School, namelijk factoren die zich in de onderwijsomgeving bevinden (gestructureerde wijze van lesgeven, tijd besteed aan vakinhouden, …).

Effect op de school

De werking als “extended school” had ook een effect op de percepties van de buitenwereld op de school (

, ). Voor de start was er vaak weinig vertrouwen in de school, door de bredere werking kreeg de school weer een hogere status. Daarnaast rapporteerden scholen ook dat er meer geparticipeerd werd in de georganiseerde activiteiten en dat ouders meer deelnamen aan informatieavonden. Het overzicht van Blank e.a. (2003) stelt vast dat er effecten zijn op het gedrag en attitudes van leerkrachten. De Nederlandse studie van brengt effecten van de bredeschoolontwikkeling in kaart op de tijds- en taakbesteding van leraren. Het ontwikkelen van Brede Scholen vergt energie, tijd en is complexer, maar tegelijkertijd blijkt ook dat het oplevert.

Betrokkenheid van families

Uit de verschillende onderzoeken (

, ) blijkt dat ouders die vaak zelf schoolverlaters zijn en geen vertrouwen meer hadden in de school, door de activiteiten die georganiseerd werden meer betrokken werden bij de school. Daarnaast voelden ze zich ook welkom, ervoeren dat ze door de “extended services” (aangeboden diensten) hulp kregen bij praktische problemen (informatie, advies en ondersteuning) en  zelf aangemoedigd werden om leerkansen op te doen.

Effect op diensten

De meeste “extended schools”(

) organiseerden groepsactiviteiten, kunstevenementen voor ouders of buurtbewoners. Deelnemers ervoeren die als positief en ontwikkelden, zoals ook hoger aangegeven,  een positiever beeld van de school. De analyses geven aan dat diensten die in het kader van de “full-service extended schools” werden aangeboden, vaak voorheen niet aanwezig waren in de gemeenschap. Daardoor werden meer mensen bereikt en vaak zij die voorheen hun weg niet vonden tussen verschillende diensten. Door de bundeling van diensten kon ook ingespeeld worden op problemen die de expertise van afzonderlijke diensten overstegen.

De gemeenschap

De onderzoekers (

, ) geven aan dat er geen garantie was dat wanneer kinderen de school verlieten er continuïteit was in de diensten en opvolging van kinderen. Daarnaast is niet duidelijk of wat er door de school aangeboden werd ook impact heeft op de gemeenschap. De korte termijn van de duur van het project (drie jaar) is daarvoor een verklaring.  Uit de analyse van de evaluaties van de Amerikaanse Community Schools ( ) blijkt dat er een betere relatie ontstond tussen diensten en de gemeenschap. Er werden verbindingen gelegd en sociale netwerken werden uitgebreid. Verder heeft het openstellen van infrastructuur een positief effect op de buurt. De werking van de ‘community school’ leidde in een aantal gevallen tot een grotere veiligheid, verhoogde trots en betere banden tussen leerlingen en buurtbewoners. Maar ook uit dit rapport blijkt dat het moeilijk is om deze resultaten hard te maken.